Monumentale Die Frau Ohne Schatten in Vlaamse Opera
Voor het eerst staat Richard Strauss’ meesterwerk Die Frau Ohne Schatten in een scenische versie op de planken van de Vlaamse Opera. De monumentale beeldentovenaar Marco Arturo Marelli zorgt voor een heldere lezing in een spectaculaire productie die na zijn première in Oper Graz internationaal bejubeld werd. In dit sprookje van Hugo von Hofmannsthal staan twee koppels centraal die een crisis doormaken: de keizer en de keizerin en de verver en zijn vrouw. Een gazelle die tijdens een jachtpartij van de keizer getroffen werd en veranderde in een beeldschone vrouw, de dochter van de geestenkoning Keikobad. De keizer wordt op slag verliefd op haar. In die eerste liefdesroes verliest de keizerin haar talisman waarmee ze terug tot gazelle kon veranderen. Sindsdien woont ze tussen verschillende werelden: die van de geesten en de keizer. In die talisman stond ook een voorspelling: als ze binnen het jaar geen moeder wordt, zal de keizer verstenen. Er zijn nog drie dagen te gaan. In de mensenwereld maken we kennis met Barak, de verver en zijn vrouw. Barak zou zeer graag kinderen willen, maar zijn vrouw weigert hem een kroost te schenken. Voor de keizerin wordt de verversvrouw het ideale doelwit. Samen met haar listige voedster daalt de keizerin af naar de mensenwereld en zal proberen om de vruchtbaarheid van de verversvrouw te ontfutselen. Maar de dingen draaien anders uit dan verwacht…
Richard Strauss en zijn librettist Hugo von Hofmannsthal staken hun artistieke ambities met Die Frau ohne Schatten niet onder stoelen of banken. Geen ‘kleine Zwischenarbeit’ of ‘intermezzo’ à la Ariadne auf Naxos maar een werk met epische dimensies en een hooggestemde filosofische inhoud. Een moraliserend sprookje verpakt als Zauberoper. Maar ondanks de magie en het door von Hofmannsthal voorgeschreven visuele spektakel met vele scenische wissels is het ook een opera die op een verrassend eigentijdse manier over liefde praat. Noch de Keizer noch Barak slagen er aanvankelijk in om het ‘kluwen van het hart’ (von Hofmannsthal) van hun respectievelijke partners te ontwarren. De liefde wordt bij beide koppels zwaar op de proef gesteld. In de verbinding van deze thematiek met mysterieuze beelden en motieven, ontleend aan oosterse sprookjes, bestond voor von Hofmannsthal precies de analogie met Die Zauberflöte. Geheel in tegenspraak met dit model is echter de moderne psychologie waarmee het personage van de Verversvrouw is bedacht. De Verversvrouw zegt niet alleen nee tegen Baraks kinderwens, ze kijkt mijlen verder dan haar gewillige echtgenoot. Met het leven dat ze leidt neemt zij alvast geen genoegen. Hunkerend naar een betere en rechtvaardiger wereld gaat ze in staking. Richard Strauss typeert de verschillende werelden in Die Frau ohne Schatten met contrasterende muzikale stijlen. Tegenover de schwärmerische laat-romantische muziek van de Keizer plaatst hij een expressionistische klanktaal, in de lijn van Elektra, voor de Verversvrouw. De Wagneriaanse muziek voor de geestenwereld, vol symfonische grandeur en thematische complexiteit, flankeert de eenvoud en warmte van de Duitse sprookjesopera à la Humperdinck voor Baraks wereld. Impressionistische klankverfijning en oriëntalisme in de lijn van Salome typeren de geraffineerde wereld van het keizerlijke paar. Kortom, Strauss’ grote muziekdramatische ervaring en zijn stilistische veelzijdigheid vloeien op indrukwekkende en virtuoze wijze samen.
Regisseur, decor en kostuumontwerper Marco Arturo Marelli verwijst in zijn productie van Die Frau ohne Schatten naar het tijdperk waarin de opera is ontstaan : de Eerste Wereldoorlog. De ‘verstening’ van de Keizer wordt verbonden met de laatste dagen van de Habsburgse monarchie die in de figuur van keizer Franz Joseph zichzelf aan het overleven was. In het ‘nee’ van de Verversvrouw kunnen we de weigering lezen van politiek geëngageerde vrouwen in het vooroorlogse Duitsland om ‘kanonnenvlees’ te baren. Een operette-achtige, naar keizerin Sissi knipogende wereld, vol uiterlijk vertoon en glimmende militaire kostuums, staat in schril contrast met het lompenproletariaat waartussen we Barak en de zijnen vinden. Dirigent Alexander Joel, die vorig seizoen met brio Don Carlos leidde, loodst het Symfonisch Orkest van de Vlaamse Opera door Strauss’ technisch veeleisende partituur. In de rollen van de Keizer en de Keizerin horen we respectievelijk de gevierde Amerikaanse heldentor Jon Villars en de jonge Zwitserse sopraan Marion Ammann die door Opernwelt in 2009 onderscheiden werd als zangeres van het jaar. De Duitse bariton Thomas Johannes Mayer, één van de grote Wagnerzangers van het moment, tekent voor de rol van Barak. De Amerikaanse sopraan Stephanie Friede, die het Vlaamse Opera-publiek zich nog levendig herinnert uit de Puccini-cyclus van Robert Carsen, zet een beklijvende Verversvrouw neer. Link: http://www.vlaamseopera.be/Productions
Richard Strauss en zijn librettist Hugo von Hofmannsthal staken hun artistieke ambities met Die Frau ohne Schatten niet onder stoelen of banken. Geen ‘kleine Zwischenarbeit’ of ‘intermezzo’ à la Ariadne auf Naxos maar een werk met epische dimensies en een hooggestemde filosofische inhoud. Een moraliserend sprookje verpakt als Zauberoper. Maar ondanks de magie en het door von Hofmannsthal voorgeschreven visuele spektakel met vele scenische wissels is het ook een opera die op een verrassend eigentijdse manier over liefde praat. Noch de Keizer noch Barak slagen er aanvankelijk in om het ‘kluwen van het hart’ (von Hofmannsthal) van hun respectievelijke partners te ontwarren. De liefde wordt bij beide koppels zwaar op de proef gesteld. In de verbinding van deze thematiek met mysterieuze beelden en motieven, ontleend aan oosterse sprookjes, bestond voor von Hofmannsthal precies de analogie met Die Zauberflöte. Geheel in tegenspraak met dit model is echter de moderne psychologie waarmee het personage van de Verversvrouw is bedacht. De Verversvrouw zegt niet alleen nee tegen Baraks kinderwens, ze kijkt mijlen verder dan haar gewillige echtgenoot. Met het leven dat ze leidt neemt zij alvast geen genoegen. Hunkerend naar een betere en rechtvaardiger wereld gaat ze in staking. Richard Strauss typeert de verschillende werelden in Die Frau ohne Schatten met contrasterende muzikale stijlen. Tegenover de schwärmerische laat-romantische muziek van de Keizer plaatst hij een expressionistische klanktaal, in de lijn van Elektra, voor de Verversvrouw. De Wagneriaanse muziek voor de geestenwereld, vol symfonische grandeur en thematische complexiteit, flankeert de eenvoud en warmte van de Duitse sprookjesopera à la Humperdinck voor Baraks wereld. Impressionistische klankverfijning en oriëntalisme in de lijn van Salome typeren de geraffineerde wereld van het keizerlijke paar. Kortom, Strauss’ grote muziekdramatische ervaring en zijn stilistische veelzijdigheid vloeien op indrukwekkende en virtuoze wijze samen.
Regisseur, decor en kostuumontwerper Marco Arturo Marelli verwijst in zijn productie van Die Frau ohne Schatten naar het tijdperk waarin de opera is ontstaan : de Eerste Wereldoorlog. De ‘verstening’ van de Keizer wordt verbonden met de laatste dagen van de Habsburgse monarchie die in de figuur van keizer Franz Joseph zichzelf aan het overleven was. In het ‘nee’ van de Verversvrouw kunnen we de weigering lezen van politiek geëngageerde vrouwen in het vooroorlogse Duitsland om ‘kanonnenvlees’ te baren. Een operette-achtige, naar keizerin Sissi knipogende wereld, vol uiterlijk vertoon en glimmende militaire kostuums, staat in schril contrast met het lompenproletariaat waartussen we Barak en de zijnen vinden. Dirigent Alexander Joel, die vorig seizoen met brio Don Carlos leidde, loodst het Symfonisch Orkest van de Vlaamse Opera door Strauss’ technisch veeleisende partituur. In de rollen van de Keizer en de Keizerin horen we respectievelijk de gevierde Amerikaanse heldentor Jon Villars en de jonge Zwitserse sopraan Marion Ammann die door Opernwelt in 2009 onderscheiden werd als zangeres van het jaar. De Duitse bariton Thomas Johannes Mayer, één van de grote Wagnerzangers van het moment, tekent voor de rol van Barak. De Amerikaanse sopraan Stephanie Friede, die het Vlaamse Opera-publiek zich nog levendig herinnert uit de Puccini-cyclus van Robert Carsen, zet een beklijvende Verversvrouw neer. Link: http://www.vlaamseopera.be/Productions
Labels: De Vlaamse Opera, Die Frau Ohne Schatten, Richard Strauss
gepost door Guido Van Peeterssen @ 00:51
<< Homepage