Open VLD Gent West

Na meer dan 10 jaar van plannen, ontwikkelen en testen werd op vrijdag 17 december op de Zuidpool het laatste element geïnstalleerd van het IceCube observatorium, 's werelds grootste neutrinotelescoop. Met zijn volume van 1 kubieke kilometer is IceCube een van de meest ambitieuze wetenschappelijke projecten dat ooit gebouwd werd. UGent wetenschapper Michael Carson maakt deel uit van het team dat de laatste hand legde aan de telescoop. De IceCube is een wetenschappelijk instrument dat inzichten combineert van de astrofysica, deeltjesfysica en kosmologie. Deze wetenschappelijke discipline wordt astrodeeltjesfysica genoemd. Het immense observatorium maakt het mogelijk om waarnemingen te doen aan de hand van elementaire deeltjes en daarmee de kennis te vergroten van gebeurtenissen die zich afspelen aan de rand van het heelal.

Bij het IceCube project zijn ongeveer 35 instituten betrokken. Ook de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel, als onderdeel van het Interuniversitair Instituut voor Hoge Energie (IIHE) zijn partners in het project, dat mee gerealiseerd wordt met financiële steun van het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). De UGent doet voornamelijk onderzoek naar kosmische straling. Aan de hand van de gegevens die via de IceTop worden verzameld, willen de onderzoekers de samenstelling achterhalen van de deeltjes die met een enorme energie in onze aardatmosfeer doordringen. Hierdoor wordt het mogelijk om beter bepalen welke fenomenen kosmische straling veroorzaken. Het onderzoek van de VUB focust op de signalen van de sensoren die zich diep in het Antarctisch ijs bevinden.

De IceCube bestaat uit een kubieke kilometer Antarctisch ijs, uitgerust met meer dan 5000 optische sensoren die, verdeeld over 86 schachten, tussen 1.450m en 2.450m diep zitten. Aan de oppervlakte bevinden zich boven elke schacht twee grote tanks gevuld met ijs met ook daarin optische sensoren. Deze tanks vormen de zogeheten IceTop component van het observatorium. UGent wetenschapper Michael Carson van de vakgroep Fysica en Sterrenkunde hielp in Antarctica mee bij de afwerking van de telescoop. Ook Freija Descamps, die recent aan de UGent doctoreerde, verblijft momenteel op de Amundsen-Scott South Pole base. Zij staat er onder meer in voor het onderhoud van de telescoop. Ze is de eerste Belgische vrouw die op de Zuidpool overwintert en houdt een blog bij over haar ervaringen.

Astrodeeltjesfysica is een relatief nieuwe tak van wetenschap die zich bezighoudt met de studie van (astro)fysische verschijnselen onder de meest extreme condities. Zwarte gaten met massa's van meer dan een miljard keer de massa van de zon versnellen deeltjes tot snelheden van bijna de lichtsnelheid en laten een verscheidenheid aan bijzondere effecten zien die voorspeld worden door de relativiteitstheorie. De geproduceerde hoog-energetische deeltjes kunnen op de aarde worden waargenomen en op deze manier inzicht verschaffen in de fysische processen die zich in deze mysterieuze objecten afspelen. De neutrino’s die met de telescoop kunnen worden waargenomen, verschaffen informatie over de meest mysterieuze kosmologische verschijnselen aan de rand van het heelal. Het detecteren van deze hoog-energetische neutrino's afkomstig van kosmische fenomenen is een van de hoofdthema’s van het onderzoek met het observatorium. Daarnaast maakt de component IceTop het mogelijk ook kosmische straling waar te nemen.